આસામના મુખ્યમંત્રી હિમંતા બિસ્વા સરમાએ જાહેરાત કરી છે કે રાજ્યમાં વૈષ્ણવ સંતો સાથે સંકળાયેલા ઐતિહાસિક સ્થળોનો વિકાસ ચરણબદ્ધ રીતે કરવામાં આવશે. આ યોજના રાજ્યની સાંસ્કૃતિક વિરાસતને સાચવવા અને પ્રવાસનને પ્રોત્સાહન આપવાનો ઉદ્દેશ ધરાવે છે. આ પહેલથી રાજ્યના આર્થિક વિકાસને પણ નવી દિશા મળવાની આશા છે.
આસામના મુખ્યમંત્રી હિમંતા બિસ્વા સરમાએ તાજેતરમાં એક મહત્વની જાહેરાત કરી છે, જેમાં તેમણે રાજ્યના વૈષ્ણવ સંતોના ઐતિહાસિક સ્થળોને વિકસાવવાની યોજના જણાવી. આ યોજના અંતર્ગત, આ સ્થળોનું સંરક્ષણ અને સૌંદર્યીકરણ ચરણબદ્ધ રીતે કરવામાં આવશે, જેથી આસામની સમૃદ્ધ સાંસ્કૃતિક અને આધ્યાત્મિક પરંપરાને નવું જીવન મળે. આ પગલું માત્ર ધાર્મિક મહત્વની દૃષ્ટિએ જ નહીં, પરંતુ પ્રવાસન અને આર્થિક ઉન્નતિની દૃષ્ટિએ પણ રાજ્ય માટે ગેમ-ચેન્જર સાબિત થઈ શકે છે.
આસામ એક એવું રાજ્ય છે જ્યાં વૈષ્ણવ ધર્મની જડો ઊંડી રીતે રોપાયેલી છે. 15મી અને 16મી સદીમાં સંત શંકરદેવે નવ-વૈષ્ણવવાદની સ્થાપના કરી, જેણે આસામની સંસ્કૃતિ, સાહિત્ય અને સમાજ પર અમીટ છાપ છોડી. શંકરદેવ અને તેમના શિષ્ય મદ્દવદેવે નામઘરો (સામુદાયિક પ્રાર્થના મંદિરો) અને સત્રો (વૈષ્ણવ મઠો)ની સ્થાપના કરી, જે આજે પણ આસામની ઓળખનો હિસ્સો છે. જોકે, સમયની સાથે આમાંથી ઘણાં સ્થળોની હાલત બગડી ગઈ છે અને તેમનું યોગ્ય સંરક્ષણ થઈ શક્યું નથી. હિમંતા સરમાની આ યોજના આ સ્થળોને ફરીથી જીવંત કરવાનો પ્રયાસ છે.
મુખ્યમંત્રીએ જણાવ્યું કે આ યોજનાને ચરણબદ્ધ રીતે લાગુ કરવામાં આવશે, જેમાં પ્રથમ ચરણમાં સૌથી મહત્વના અને જાણીતા સ્થળોનો વિકાસ કરવામાં આવશે. આમાં શંકરદેવના જન્મસ્થળ બોરડોવા, મજુલીના સત્રો અને અન્ય નામઘરોનો સમાવેશ થઈ શકે છે. બોરડોવા, જે નાગાંવ જિલ્લામાં આવેલું છે, તે વૈષ્ણવ ધર્મનું પ્રમુખ કેન્દ્ર રહ્યું છે અને ત્યાં શંકરદેવની સ્મૃતિઓ આજે પણ જીવંત છે. આ સ્થળને આધુનિક સુવિધાઓથી સજ્જ કરીને પ્રવાસીઓ માટે આકર્ષક બનાવવાની યોજના છે.
આ ઉપરાંત, મજુલી, જે વિશ્વનું સૌથી મોટું નદીદ્વીપ છે, તેના સત્રો પણ આ યોજનામાં મહત્વનું સ્થાન ધરાવે છે. મજુલીના આ સત્રોમાં વૈષ્ણવ સંસ્કૃતિનું સંગીત, નૃત્ય અને કલાનું અનોખું સંગમ જોવા મળે છે. પરંતુ નદીના કાંઠાને કારણે થતા ધોવાણથી આ સ્થળોને નુકસાન થયું છે. હિમંતા સરમાએ આશ્વાસન આપ્યું છે કે સરકાર આ સ્થળોના સંરક્ષણ માટે ખાસ પગલાં લેશે અને તેને યુનેસ્કોની વિશ્વ ધરોહરની યાદીમાં સામેલ કરવા પ્રયાસ કરશે.
આ યોજનાનો બીજો મોટો હેતુ પ્રવાસનને પ્રોત્સાહન આપવાનો છે. આસામમાં પહેલેથી જ કાઝીરંગા રાષ્ટ્રીય ઉદ્યાન અને બ્રહ્મપુત્ર નદી જેવા આકર્ષણો પ્રવાસીઓને ખેંચે છે, પરંતુ વૈષ્ણવ સ્થળોનો વિકાસ ધાર્મિક અને સાંસ્કૃતિક પ્રવાસનને નવી ઊંચાઈએ લઈ જઈ શકે છે. મુખ્યમંત્રીએ કહ્યું, “અમે ઈચ્છીએ છીએ કે દેશ-વિદેશના લોકો આસામની આધ્યાત્મિક વિરાસતને નજીકથી જાણે અને અનુભવે. આનાથી સ્થાનિક લોકોને રોજગારીની તકો પણ મળશે.”
આ યોજના હેઠળ નામઘરો અને સત્રોની આસપાસ મૂળભૂત સુવિધાઓ જેવી કે રસ્તાઓ, પાણી, વીજળી અને રહેવાની વ્યવસ્થા વિકસાવવામાં આવશે. આ ઉપરાંત, આ સ્થળોના ઈતિહાસ અને મહત્વને પ્રદર્શિત કરતા મ્યુઝિયમ અને હેરિટેજ સેન્ટર પણ બનાવવાની યોજના છે. હિમંતા સરમાએ ખાસ ઉલ્લેખ કર્યો કે આ પ્રોજેક્ટમાં સ્થાનિક સમુદાયોની ભાગીદારી લેવામાં આવશે, જેથી તેમની પરંપરાઓ અને માન્યતાઓને નુકસાન ન પહોંચે.
આ પહેલને રાજ્યના રાજકીય અને સામાજિક વર્ગોમાંથી મિશ્ર પ્રતિસાદ મળ્યો છે. કેટલાક લોકોએ આ યોજનાને આસામની ઓળખને મજબૂત કરવાનું પગલું ગણાવ્યું છે, જ્યારે કેટલાકે ચિંતા વ્યક્ત કરી છે કે આનાથી ધાર્મિક સ્થળોનું વ્યાપારીકરણ થઈ શકે છે. એક સ્થાનિક વૈષ્ણવ ભક્તે કહ્યું, “આ સ્થળો આધ્યાત્મિકતાનું કેન્દ્ર છે, તેનું સંરક્ષણ થવું જોઈએ, પરંતુ તેને બજારમાં ફેરવવું ન જોઈએ.” જોકે, સરકારે સ્પષ્ટ કર્યું છે કે આ યોજનાનો મુખ્ય ઉદ્દેશ સંસ્કૃતિનું જતન કરવાનો છે, નહીં કે તેનું શોષણ.
આર્થિક દૃષ્ટિએ પણ આ યોજના આસામ માટે ફાયદાકારક સાબિત થઈ શકે છે. હિમંતા સરમાએ તાજેતરમાં યોજાયેલા ‘એડવાન્ટેજ આસામ 2.0’ સમિટમાં રાજ્યની આર્થિક પ્રગતિ પર ભાર મૂક્યો હતો. તેમણે દાવો કર્યો હતો કે 2030 સુધીમાં આસામની અર્થવ્યવસ્થા 143 અબજ ડોલર સુધી પહોંચશે. આવી સ્થિતિમાં, વૈષ્ણવ સ્થળોનો વિકાસ પ્રવાસન દ્વારા આવકનું નવું સાધન બની શકે છે.
આ યોજનાના બીજા અને ત્રીજા ચરણમાં ઓછા જાણીતા સ્થળો પર ધ્યાન આપવામાં આવશે. આ માટે સરકારે નિષ્ણાતોની ટીમ નિમણૂક કરી છે, જે આ સ્થળોની ઓળખ અને તેના ઐતિહાસિક મહત્વનું મૂલ્યાંકન કરશે. આ ઉપરાંત, આ પ્રોજેક્ટને પૂર્ણ કરવા માટે કેન્દ્ર સરકારની મદદ પણ લેવામાં આવશે. મુખ્યમંત્રીએ વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીના સમર્થનની પણ આશા વ્યક્ત કરી છે, જેમણે તાજેતરમાં આસામની મુલાકાત લીધી હતી.
નિષ્કર્ષમાં, હિમંતા બિસ્વા સરમાની આ જાહેરાત આસામના ભવિષ્ય માટે એક મહત્વનું પગલું છે. જો આ યોજના સફળ થશે, તો તે રાજ્યની સાંસ્કૃતિક વિરાસતને નવું જીવન આપશે અને સાથે સાથે આર્થિક વિકાસના દ્વાર પણ ખોલશે. આવનારા દિવસોમાં આ યોજનાની પ્રગતિ પર બધાની નજર રહેશે.
