દિલ્હી વિધાનસભાના સ્પીકર વિજેન્દર ગુપ્તાએ મુખ્ય સચિવને લખેલા પત્રમાં અધિકારીઓ પર સાંસદો અને ધારાસભ્યોના પત્રો, ફોન કોલ્સ અને સંદેશાઓનો જવાબ ન આપવાનો આરોપ લગાવ્યો હતો.
આ ફરિયાદના એક દિવસ બાદ, 21 માર્ચ, 2025ના રોજ દિલ્હી સરકારે તમામ અધિકારીઓને સ્પષ્ટ આદેશ આપ્યો કે તેઓએ પ્રતિનિધિઓના સંપર્કનો તાત્કાલિક જવાબ આપવો જોઈએ. આ આદેશનું પાલન ન કરનારા અધિકારીઓ સામે કડક શિસ્તભંગની કાર્યવાહીની ચેતવણી પણ આપવામાં આવી છે.
દિલ્હીના રાજકારણમાં એક નવું વળાંક આવ્યું છે જ્યારે સ્પીકર વિજેન્દર ગુપ્તાએ 20 માર્ચ, 2025ના રોજ મુખ્ય સચિવ ધર્મેન્દ્રને એક પત્ર લખીને ગંભીર ચિંતા વ્યક્ત કરી હતી. તેમણે જણાવ્યું હતું કે સરકારી અધિકારીઓ ધારાસભ્યોના પત્રો, ફોન કોલ્સ અને સંદેશાઓને નજરઅંદાજ કરી રહ્યા છે, જે એક ગંભીર મુદ્દો છે. આ પત્રમાં તેમણે દિલ્હી સરકારના સામાન્ય વહીવટ વિભાગ અને કર્મચારી તાલીમ વિભાગ દ્વારા જારી કરાયેલી સૂચનાઓનું પુનરાવર્તન કરવાની જરૂરિયાત પર ભાર મૂક્યો હતો. સ્પીકરના આ પત્રથી દિલ્હીના વહીવટી તંત્રમાં હલચલ મચી ગઈ હતી, અને આના પરિણામે સરકારે તાત્કાલિક પગલાં લેવાનું નક્કી કર્યું.
આ ઘટનાની પૃષ્ઠભૂમિમાં દિલ્હીની તાજેતરની ચૂંટણીઓનો પણ મહત્વનો ફાળો છે. ફેબ્રુઆરી 2025માં યોજાયેલી વિધાનસભા ચૂંટણીઓમાં ભારતીય જનતા પાર્ટી (BJP)એ 70માંથી 48 બેઠકો જીતીને આમ આદમી પાર્ટી (AAP)ના શાસનનો અંત આણ્યો હતો. નવા ચૂંટાયેલા ધારાસભ્યો, ખાસ કરીને BJPના, એવી ફરિયાદ કરી રહ્યા હતા કે અધિકારીઓ તેમની સાથે સહકાર નથી આપી રહ્યા. આ સ્થિતિને ધ્યાનમાં રાખીને સ્પીકરે આ મુદ્દો ઉઠાવ્યો, જેના કારણે સરકારે ઝડપથી પ્રતિક્રિયા આપી.
21 માર્ચ, 2025ના રોજ દિલ્હી સરકારના સામાન્ય વહીવટ વિભાગે એક પરિપત્ર જારી કરીને તમામ વિભાગોના સચિવો અને વડાઓને સ્પષ્ટ સૂચના આપી. આ પરિપત્રમાં જણાવાયું હતું કે સાંસદો, ધારાસભ્યો અને મંત્રીઓના સંપર્કોનો તાત્કાલિક જવાબ આપવો ફરજિયાત છે. જો કોઈ અધિકારી આનું પાલન નહીં કરે તો તેની સામે શિસ્તભંગની કાર્યવાહી કરવામાં આવશે. આ પરિપત્રમાં 2020માં જારી કરાયેલી સ્ટાન્ડર્ડ ઓપરેટિંગ પ્રોસિજર (SOP)નો પણ ઉલ્લેખ કરવામાં આવ્યો હતો, જેમાં અધિકારીઓને પ્રતિનિધિઓના સંપર્કોને “તાત્કાલિક સ્વીકારવા” અને “જવાબ આપવા”ની સૂચના આપવામાં આવી હતી.
આ મુદ્દાએ રાજકીય વિવાદને પણ જન્મ આપ્યો છે. આમ આદમી પાર્ટીએ આ ઘટનાનો ઉપયોગ BJP પર પ્રહાર કરવા માટે કર્યો. AAPના નેતા અને પૂર્વ મંત્રી સૌરભ ભારદ્વાજે સોશિયલ મીડિયા પ્લેટફોર્મ X પર લખ્યું, “દસ વર્ષ સુધી દિલ્હીના અધિકારીઓને મંત્રીઓ અને ધારાસભ્યોની વાત ન સાંભળવા, તેમના ફોન ન ઉપાડવા અને પત્રોનો જવાબ ન આપવાનું શીખવવામાં આવ્યું હતું. જેઓ AAPને શાસન પર મફત સલાહ આપતા હતા, તેઓ હવે એ જ વર્તનનો સામનો કરી રહ્યા છે.” આ નિવેદનથી સ્પષ્ટ થાય છે કે AAP આ મુદ્દાને રાજકીય રીતે ભૂંજવા માંગે છે, ખાસ કરીને BJPની નવી સરકારની શરૂઆતમાં.
દિલ્હી સરકારના આ નવા આદેશની પાછળનું કારણ એ પણ છે કે નવા ચૂંટાયેલા ધારાસભ્યોને તેમના મતવિસ્તારની સમસ્યાઓ ઉકેલવામાં મુશ્કેલીઓનો સામનો કરવો પડી રહ્યો હતો. ખાસ કરીને, BJPના નવા ધારાસભ્યો, જેમાંથી ઘણા પ્રથમ વખત ચૂંટાયા છે, તેઓએ ફરિયાદ કરી હતી કે અધિકારીઓ તેમની સાથે સંપર્કમાં રહેવામાં નિષ્ફળ રહ્યા છે. સ્પીકરે પોતાના પત્રમાં આ વાતનો ખાસ ઉલ્લેખ કર્યો હતો અને મુખ્ય સચિવને અધિકારીઓને આ બાબતે સંવેદનશીલ બનાવવા જણાવ્યું હતું.
આ ઘટનાએ દિલ્હીના વહીવટી તંત્ર અને રાજકીય નેતૃત્વ વચ્ચેના સંબંધો પર પણ પ્રકાશ પાડ્યો છે. ગયા દાયકામાં, જ્યારે AAP સત્તામાં હતી, ત્યારે તેમણે પણ અધિકારીઓના અસહકારની ફરિયાદ કરી હતી. હવે, જ્યારે BJP સત્તામાં આવી છે, ત્યારે તેઓ પણ એ જ સમસ્યાનો સામનો કરી રહ્યા છે. આનાથી એક સવાલ ઊભો થાય છે કે શું દિલ્હીનું વહીવટી તંત્ર રાજકીય પરિવર્તનોને અનુરૂપ નથી થઈ રહ્યું, અથવા આ એક ઊંડી મૂળની સમસ્યા છે જેનો ઉકેલ લાંબા ગાળાની યોજના દ્વારા જ શક્ય છે?
સરકારના આ નવા આદેશને લઈને વહીવટી અધિકારીઓમાં પણ ચર્ચા શરૂ થઈ ગઈ છે. કેટલાક અધિકારીઓનું માનવું છે કે આ આદેશ તેમના કામના દબાણને વધારશે, જ્યારે અન્ય લોકો તેને લોકશાહીની મજબૂતી માટે જરૂરી પગલું માને છે. એક વરિષ્ઠ અધિકારીએ નામ ન આપવાની શરતે જણાવ્યું, “અમે રોજેરોજ અનેક કામોમાં વ્યસ્ત હોઈએ છીએ, પરંતુ જો સ્પષ્ટ સૂચનાઓ હોય તો અમે તેનું પાલન કરવા માટે બંધાયેલા છીએ.”
આ નિર્ણયની અસર દિલ્હીની જનતા પર પણ પડશે. જો અધિકારીઓ અને ધારાસભ્યો વચ્ચે સંકલન સુધરશે, તો મતવિસ્તારોની સમસ્યાઓ જેમ કે રસ્તાઓનું સમારકામ, પાણીની સમસ્યા અને ગટર વ્યવસ્થા જેવા મુદ્દાઓનું ઝડપથી નિરાકરણ થઈ શકશે. દિલ્હીના નાગરિકો લાંબા સમયથી એવી ફરિયાદ કરતા આવ્યા છે કે તેમના પ્રતિનિધિઓ અને વહીવટી તંત્ર વચ્ચે સંવાદનો અભાવ છે, જેના કારણે તેમની સમસ્યાઓ અટવાઈ જાય છે.
દિલ્હીના નવા મુખ્યમંત્રી અને BJP નેતૃત્વ હેઠળની સરકાર માટે આ એક મહત્વનું પગલું છે. તેમની સરકારે ચૂંટણી દરમિયાન વિકાસ અને સુશાસનના વચનો આપ્યા હતા, અને આ આદેશ તે દિશામાં એક પ્રયાસ તરીકે જોવામાં આવે છે. જો કે, આનું પરિણામ આગામી દિવસોમાં જ સ્પષ્ટ થશે કે અધિકારીઓ આ આદેશને કેટલી ગંભીરતાથી લે છે અને ધારાસભ્યો સાથેનો તેમનો સંકલન કેટલો સુધરે છે.
આ ઘટનાએ એક મહત્વનો સંદેશ પણ આપ્યો છે કે લોકશાહીમાં ચૂંટાયેલા પ્રતિનિધિઓની ભૂમિકા અને તેમની સાથે વહીવટી તંત્રનો સહકાર કેટલો મહત્વનો છે. દિલ્હી જેવા શહેરમાં, જ્યાં દરેક રાજ્યના લોકો વસે છે અને જ્યાં વિવિધતા એક મોટી તાકાત છે, ત્યાં વહીવટ અને રાજકારણનું સંતુલન જરૂરી છે. લોકસભા સ્પીકર ઓમ બિરલાએ પણ તાજેતરમાં દિલ્હી વિધાનસભાને એક “મોડેલ લેજિસ્લેચર” બનાવવાની હાકલ કરી હતી, અને આ નવો આદેશ તે દિશામાં એક પગલું હોઈ શકે છે.
આગામી દિવસોમાં આ મુદ્દો દિલ્હીના રાજકારણ અને વહીવટમાં કેવી રીતે આગળ વધે છે તે જોવું રસપ્રદ રહેશે. શું આ આદેશથી ખરેખર સુધારો આવશે, કે પછી આ ફક્ત એક રાજકીય ચાલબાજી સાબિત થશે? આનો જવાબ સમય જ આપશે, પરંતુ હાલમાં આ નિર્ણયથી દિલ્હીના વહીવટી તંત્રમાં એક નવી ચેતના જરૂર જાગી છે.