નાસા અને સ્પેસએક્સ દ્વારા 14 માર્ચ, 2025ના રોજ લોન્ચ થયેલું ક્રૂ-10 મિશન ઇન્ટરનેશનલ સ્પેસ સ્ટેશન (ISS) પર સુનીતા વિલિયમ્સ અને બચ વિલમોરને બદલવા માટે તૈયાર કરાયું છે.
આ મિશનમાં ચાર અવકાશયાત્રીઓની ટીમ મોકલવામાં આવી છે, જેઓ ISS પર લગભગ છ મહિના રહીને વૈજ્ઞાનિક પ્રયોગો કરશે. સુનીતા અને બચ, જેઓ નવ મહિનાથી અવકાશમાં અટવાયેલા હતા, હવે પૃથ્વી પર પાછા ફરવાની તૈયારીમાં છે.
અમેરિકાની અવકાશ સંશોધન એજન્સી નાસા અને એલોન મસ્કની કંપની સ્પેસએક્સે એક મહત્વપૂર્ણ મિશનની શરૂઆત કરી છે, જેનું નામ છે ક્રૂ-10. આ મિશન 14 માર્ચ, 2025ના રોજ ફ્લોરિડાના કેનેડી સ્પેસ સેન્ટરથી રાત્રે 7:03 વાગ્યે (અમેરિકન સમય મુજબ) લોન્ચ થયું હતું. આ મિશનનો મુખ્ય હેતુ ઇન્ટરનેશનલ સ્પેસ સ્ટેશન (ISS) પર રહેલા બે અમેરિકન અવકાશયાત્રીઓ – ભારતીય મૂળની સુનીતા વિલિયમ્સ અને બચ વિલમોર – ને બદલવાનો અને તેમને પૃથ્વી પર પાછા લાવવાનો છે. આ બંને અવકાશયાત્રીઓ ગયા વર્ષે જૂન 2024થી ISS પર છે અને તેમની મૂળ યોજના માત્ર આઠ દિવસ રહેવાની હતી, પરંતુ બોઇંગના સ્ટારલાઇનર અવકાશયાનમાં આવેલી તકનીકી ખામીઓને કારણે તેઓ નવ મહિનાથી અવકાશમાં અટવાયેલા હતા. હવે ક્રૂ-10ના ચાર નવા અવકાશયાત્રીઓ તેમની જગ્યા લેવા માટે તૈયાર છે.
ક્રૂ-10ના અવકાશયાત્રીઓ કોણ છે?
ક્રૂ-10 મિશનમાં ચાર અનુભવી અવકાશયાત્રીઓનો સમાવેશ થાય છે, જેમાંથી દરેકની પોતાની વિશેષતા અને કૌશલ્ય છે. આ ટીમમાં નીચેના સભ્યો છે:
- એની મેકક્લેન (નાસા, કમાન્ડર): એની એક નાસાની અનુભવી અવકાશયાત્રી છે અને અમેરિકન આર્મીમાં માસ્ટર એવિએટર તરીકે સેવા આપી ચૂકી છે. તેમની પાસે 2000 કલાકથી વધુ ફ્લાઇટનો અનુભવ છે અને તેઓ આ મિશનની કમાન્ડર તરીકે નેતૃત્વ કરશે.
- નિકોલ એયર્સ (નાસા, પાઇલટ): નિકોલ પણ નાસાની અવકાશયાત્રી છે અને તેઓ અગાઉ અમેરિકન એરફોર્સમાં 90મા ફાઇટર સ્ક્વાડ્રનની સહાયક ડિરેક્ટર રહી ચૂક્યા છે. તેમનો પાઇલટ તરીકેનો અનુભવ આ મિશન માટે મહત્વપૂર્ણ છે.
- તાકુયા ઓનિશી (જાક્સા, મિશન સ્પેશિયાલિસ્ટ): તાકુયા જાપાન એરોસ્પેસ એક્સપ્લોરેશન એજન્સી (જાક્સા)ના પ્રતિનિધિ છે. તેઓ જાપાનના પ્રથમ પસંદગીના અવકાશયાત્રીઓમાંથી એક રહ્યા છે અને તેમનો અનુભવ ISS પરના પ્રયોગો માટે ઉપયોગી થશે.
- કિરિલ પેસ્કોવ (રોસકોસ્મોસ, મિશન સ્પેશિયાલિસ્ટ): કિરિલ રશિયાની અવકાશ એજન્સી રોસકોસ્મોસ તરફથી આ મિશનમાં સામેલ છે. તેઓ અગાઉ એરલાઇન પાઇલટ રહી ચૂક્યા છે અને આંતરરાષ્ટ્રીય સહયોગનું પ્રતિનિધિત્વ કરે છે.
આ ચારેય અવકાશયાત્રીઓ ફાલ્કન 9 રોકેટ અને ડ્રેગન અવકાશયાન દ્વારા ISS પર પહોંચ્યા છે. તેઓ 15 માર્ચ, 2025ના રોજ રાત્રે 11:30 વાગ્યે (અમેરિકન સમય મુજબ) ISS સાથે ડોક કરશે. તેમનું મિશન લગભગ છ મહિના ચાલશે, જે દરમિયાન તેઓ 200થી વધુ વૈજ્ઞાનિક પ્રયોગો અને ટેક્નોલોજી ડેમોન્સ્ટ્રેશન કરશે.
સુનીતા અને બચની વાપસી:
સુનીતા વિલિયમ્સ અને બચ વિલમોરની વાત કરીએ તો, તેઓ બોઇંગના સ્ટારલાઇનર અવકાશયાનમાં 5 જૂન, 2024ના રોજ ISS પર પહોંચ્યા હતા. તેમનું મિશન મૂળ રૂપે આઠ દિવસનું હતું, પરંતુ સ્ટારલાઇનરમાં થ્રસ્ટરની સમસ્યાઓ અને હીલિયમ લીકને કારણે તેમની વાપસી શક્ય બની નહોતી. નાસાએ સુરક્ષાને પ્રાથમિકતા આપીને સ્ટારલાઇનરને ખાલી પાછું મોકલ્યું હતું અને સુનીતા તથા બચને ક્રૂ-9 મિશનના ભાગરૂપે પૃથ્વી પર પાછા લાવવાનું નક્કી કર્યું. ક્રૂ-10ના આગમન બાદ, સુનીતા અને બચ નાસાના નિક હેગ અને રશિયન કોસ્મોનોટ એલેક્ઝાન્ડર ગોર્બુનોવ સાથે ક્રૂ-9ના ડ્રેગન અવકાશયાનમાં 19 માર્ચ, 2025ના રોજ ISS છોડશે. તેમનું અવકાશયાન ફ્લોરિડાના દરિયાકાંઠે સ્પ્લેશડાઉન કરશે, જો હવામાન અનુકૂળ રહેશે તો 20 કે 21 માર્ચ સુધીમાં તેઓ પૃથ્વી પર પાછા ફરશે.
આગળ શું?
ક્રૂ-10નું મિશન ISS પરની નિયમિત ક્રૂ રોટેશનનો એક ભાગ છે, જેનો હેતુ સ્ટેશન પર સતત માનવ હાજરી જાળવી રાખવાનો છે. આ ચાર અવકાશયાત્રીઓ એક્સપિડિશન 72ના ભાગરૂપે કામ કરશે અને સપ્ટેમ્બર 2025 સુધી ISS પર રહેશે. તેમના પ્રયોગોમાં માઇક્રોગ્રેવિટીની અસરો, અવકાશમાં છોડ ઉગાડવા અને નવી ટેક્નોલોજીનું પરીક્ષણ સામેલ છે. આ ઉપરાંત, આ મિશન નાસા, સ્પેસએક્સ, જાક્સા અને રોસકોસ્મોસ વચ્ચેના આંતરરાષ્ટ્રીય સહયોગનું ઉદાહરણ છે.
સુનીતા વિલિયમ્સની વાત કરીએ તો, તેમની આ લાંબી અવકાશ યાત્રાએ મહિલા અવકાશયાત્રીઓ માટે નવો રેકોર્ડ સ્થાપ્યો છે. તેમણે બચ સાથે મળીને 5 કલાક અને 26 મિનિટનું સ્પેસવોક કર્યું હતું, જેનાથી તેમણે મહિલાઓ દ્વારા સૌથી વધુ સ્પેસવોકનો રેકોર્ડ તોડ્યો હતો. તેમની આ યાત્રા લાંબી અને અણધારી હોવા છતાં, તેમણે કહ્યું હતું કે તેઓ પોતાને અટવાયેલા નથી માનતા, પરંતુ તેઓ એક મોટી પ્રક્રિયાનો ભાગ છે.
રાજકીય વિવાદ અને ટ્રમ્પનું નિવેદન:
આ મિશન રાજકીય વિવાદથી પણ ઘેરાયેલું રહ્યું. અમેરિકાના રાષ્ટ્રપતિ ડોનાલ્ડ ટ્રમ્પ અને એલોન મસ્કે દાવો કર્યો હતો કે બાઇડન સરકારે સુનીતા અને બચને અવકાશમાં છોડી દીધા હતા, જેનો કોઈ પુરાવો નથી. ટ્રમ્પે જાન્યુઆરી 2025માં કહ્યું હતું કે તેમણે મસ્કને આ બંનેને બચાવવાનો આદેશ આપ્યો હતો. જોકે, નાસાએ આ દાવાઓને નકારી કાઢ્યા અને સ્પષ્ટ કર્યું કે આ નિયમિત ક્રૂ રોટેશનનો ભાગ છે.
ક્રૂ-10 મિશન સાથે સુનીતા વિલિયમ્સ અને બચ વિલમોરની લાંબી અવકાશ યાત્રાનો અંત આવી રહ્યો છે. આ મિશન નાસાની સુરક્ષા અને સહયોગની પ્રતિબદ્ધતા દર્શાવે છે, જ્યારે નવી ટીમ ISS પર વૈજ્ઞાનિક સંશોધનને આગળ વધારશે. સુનીતા અને બચનું પૃથ્વી પર સ્વાગત કરવા માટે તેમના પરિવારજનો અને વિશ્વભરના લોકો આતુર છે.
