વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીએ ગુજરાતના ભરવાડ સમુદાયને કુદરતી ખેતી અપનાવવા માટે પ્રોત્સાહન આપ્યું હતું. તેમણે આ અપીલ એક કાર્યક્રમ દરમિયાન કરી, જેમાં વિકસિત ભારત 2047ના સપનાને સાકાર કરવામાં ખેડૂતોની ભૂમિકા પર ભાર મૂક્યો હતો. આ સાથે જ તેમણે ગુજરાતના ખેડૂતોને પર્યાવરણને અનુકૂળ ખેતીની પદ્ધતિઓ અપનાવી દેશના વિકાસમાં ફાળો આપવા જણાવ્યું હતું.
ગુજરાત, જે ભારતના અગ્રણી કૃષિ રાજ્યોમાંનું એક છે, તે હંમેશાંથી ખેતીમાં નવીનતા અને પ્રગતિનું કેન્દ્ર રહ્યું છે. વડાપ્રધાન મોદીએ આ ઐતિહાસિક પરંપરાને યાદ કરીને ભરવાડ સમુદાયને સંબોધન કર્યું, જેઓ પરંપરાગત રીતે પશુપાલન અને ખેતી સાથે સંકળાયેલા છે. તેમણે કહ્યું કે, “ગુજરાતના ખેડૂતો અને પશુપાલકો પાસે એવી શક્તિ છે કે જે દેશને નવી ઊંચાઈઓ પર લઈ જઈ શકે છે. કુદરતી ખેતી એ માત્ર પર્યાવરણને બચાવવાનો રસ્તો નથી, પરંતુ તે ખેડૂતોની આવક વધારવાનો અને ભારતને વિકસિત રાષ્ટ્ર બનાવવાનો પણ એક માર્ગ છે.” આ નિવેદન દ્વારા તેમણે ગુજરાતના લોકોને એક સાથે આવીને આ દિશામાં કામ કરવા પ્રેરણા આપી.
વડાપ્રધાનનું આ સંબોધન એવા સમયે આવ્યું છે જ્યારે ભારત સરકાર કૃષિ ક્ષેત્રે મોટા પાયે સુધારાઓ અને ટકાઉ વિકાસ પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરી રહી છે. કુદરતી ખેતી, જેમાં રાસાયણિક ખાતરો અને જંતુનાશકોનો ઉપયોગ ટાળવામાં આવે છે, તેને પ્રોત્સાહન આપવું એ સરકારના મુખ્ય એજન્ડામાંથી એક છે. મોદીએ ભારપૂર્વક જણાવ્યું કે આ પદ્ધતિ ખેડૂતોને આર્થિક રીતે મજબૂત બનાવશે અને જમીનની ફળદ્રુપતા જાળવી રાખશે, જે લાંબા ગાળે દેશના ખાદ્ય સુરક્ષા માટે જરૂરી છે. તેમણે ભરવાડ સમુદાયને આ ક્ષેત્રે અગ્રેસર બનવા અને ગુજરાતને કુદરતી ખેતીનું મોડેલ રાજ્ય બનાવવા માટે પ્રેરિત કર્યા.
ગુજરાતના ભરવાડ સમુદાયની વાત કરીએ તો, આ સમુદાય પોતાની સખત મહેનત અને પરંપરાગત જ્ઞાન માટે જાણીતો છે. તેઓ પશુપાલનની સાથે ખેતીમાં પણ સક્રિય રહ્યા છે અને ઘણીવાર પ્રકૃતિ સાથે સુમેળમાં રહીને કામ કરવાની કળા જાણે છે. મોદીએ આ વાત પર ખાસ ધ્યાન દોર્યું કે ભરવાડ સમુદાય પાસે પહેલેથી જ કુદરતી ખેતીનો આધાર છે, કારણ કે તેઓ પોતાના પશુઓના છાણ અને કુદરતી સંસાધનોનો ઉપયોગ કરીને ખેતી કરતા આવ્યા છે. “તમારી પાસે જે પરંપરાગત જ્ઞાન છે, તેને આધુનિક ટેકનોલોજી સાથે જોડીને તમે ખેતીમાં ક્રાંતિ લાવી શકો છો,” એમ તેમણે કહ્યું.
આ કાર્યક્રમમાં વડાપ્રધાને વિકસિત ભારત 2047ના લક્ષ્યને પણ વધુ સ્પષ્ટ કર્યું. તેમણે જણાવ્યું કે ભારતને વિકસિત રાષ્ટ્ર બનાવવા માટે દરેક નાગરિકનું યોગદાન મહત્વનું છે, અને ખાસ કરીને ખેડૂતોની ભૂમિકા આમાં સૌથી મોટી છે. “જો આપણે 2047 સુધીમાં વિકસિત ભારતનું સ્વપ્ન પૂરું કરવું હશે, તો આપણે ખેતીને ટકાઉ અને આધુનિક બનાવવી પડશે. ગુજરાતના ખેડૂતો આ દિશામાં દેશ માટે ઉદાહરણ બની શકે છે,” એમ તેમણે ઉમેર્યું. આ નિવેદનથી સ્પષ્ટ થાય છે કે મોદી સરકાર કૃષિ ક્ષેત્રને દેશના આર્થિક વિકાસનો મુખ્ય આધાર માને છે.
કુદરતી ખેતીના ફાયદાઓ વિશે વાત કરતાં મોદીએ જણાવ્યું કે આ પદ્ધતિ માત્ર જમીનની ઉત્પાદકતા જાળવી રાખતી નથી, પરંતુ ખેડૂતોના ખર્ચને પણ ઘટાડે છે. રાસાયણિક ખાતરો પર નિર્ભરતા ઘટાડવાથી ખેડૂતોની આવકમાં વધારો થઈ શકે છે અને પર્યાવરણને પણ નુકસાન થતું અટકે છે. તેમણે ઉદાહરણ આપતાં કહ્યું કે, “જ્યારે આપણે કુદરતી ખેતી કરીએ છીએ, ત્યારે આપણે પ્રકૃતિ સાથે સંવાદમાં રહીએ છીએ. આપણે જે ઉગાડીએ છીએ તે માત્ર પેદાશ નથી, પરંતુ તે આપણા બાળકોના ભવિષ્યની સંપત્તિ છે.” આ શબ્દો દ્વારા તેમણે ખેડૂતોને પોતાની જવાબદારીનો અહેસાસ કરાવ્યો.
ગુજરાતમાં કુદરતી ખેતીને પ્રોત્સાહન આપવા માટે સરકારે પહેલેથી જ ઘણાં પગલાં લીધાં છે. રાજ્યમાં ખેડૂતોને તાલીમ, બિયારણો અને જરૂરી સાધનો પૂરાં પાડવામાં આવે છે જેથી તેઓ આ પદ્ધતિને સરળતાથી અપનાવી શકે. મોદીએ આ પ્રયાસોની પ્રશંસા કરી અને ભરવાડ સમુદાયને આ યોજનાઓનો લાભ લેવા જણાવ્યું. તેમણે કહ્યું કે, “સરકાર તમારી સાથે છે. તમારે ફક્ત એક પગલું આગળ વધવાનું છે, અને આપણે સાથે મળીને ગુજરાતને ખેતીનું નવું મોડેલ બનાવીશું.”
આ સંદર્ભમાં, ગુજરાતના ખેડૂતો અને ભરવાડ સમુદાયના પ્રતિનિધિઓએ પણ પોતાના વિચારો વ્યક્ત કર્યા. એક ખેડૂતે જણાવ્યું કે, “અમે પહેલેથી જ પશુઓના છાણનો ઉપયોગ ખાતર તરીકે કરીએ છીએ, પરંતુ હવે સરકારની મદદથી અમે આને વધુ વ્યવસ્થિત રીતે કરી શકીશું.” અન્ય એક પશુપાલકે ઉમેર્યું કે, “જો અમને બજારમાં કુદરતી ઉત્પાદનોની માંગ વધારવામાં મદદ મળે, તો અમારી આવક ચોક્કસ વધશે.” આ પ્રતિક્રિયાઓ દર્શાવે છે કે સમુદાય આ પહેલને સકારાત્મક રીતે જોઈ રહ્યો છે.
વડાપ્રધાને આ કાર્યક્રમમાં યુવા ખેડૂતોને પણ સંબોધ્યા અને તેમને ટેકનોલોજીનો ઉપયોગ કરીને ખેતીમાં નવીનતા લાવવા જણાવ્યું. તેમણે કહ્યું કે, “આજની પેઢી પાસે સ્માર્ટફોન અને ઇન્ટરનેટ છે. તમે આનો ઉપયોગ કરીને કુદરતી ખેતીની નવી ટેકનિક શીખી શકો છો અને તમારા ઉત્પાદનોને ઓનલાઇન વેચી શકો છો.” આ નિવેદન દ્વારા તેમણે ડિજિટલ ભારતના વિઝનને પણ કૃષિ સાથે જોડ્યું.
આ ઉપરાંત, મોદીએ ગુજરાતના ખેડૂતોને વૈશ્વિક સ્તરે પોતાની ઓળખ બનાવવા પ્રેરણા આપી. તેમણે ઉદાહરણ આપ્યું કે ગુજરાતનું ખાખરા આજે દેશભરમાં પ્રખ્યાત થયું છે, અને તે જ રીતે કુદરતી ખેતીના ઉત્પાદનો પણ વિશ્વભરમાં પહોંચી શકે છે. “જો આપણે ગુણવત્તા પર ધ્યાન આપીએ અને બજારની માંગને સમજીએ, તો ગુજરાતના ખેડૂતો વિશ્વમાં નામના મેળવી શકે છે,” એમ તેમણે કહ્યું.
આ કાર્યક્રમના અંતમાં, મોદીએ ભરવાડ સમુદાયને એક સંકલ્પ લેવા જણાવ્યું કે તેઓ કુદરતી ખેતીને પોતાના જીવનનો ભાગ બનાવશે અને ગુજરાતને આ ક્ષેત્રે અગ્રેસર બનાવશે. તેમણે ઉમેર્યું કે, “આપણે સાથે મળીને કામ કરીશું, અને ગુજરાતથી શરૂ થયેલી આ ક્રાંતિ આખા દેશમાં ફેલાશે.” આ શબ્દો સાથે તેમણે ખેડૂતોમાં નવું જોમ અને ઉત્સાહ ભર્યું.
આ ઘટના ગુજરાતના કૃષિ ઇતિહાસમાં એક મહત્વનું પગલું ગણાશે, કારણ કે તે રાજ્યના ખેડૂતોને નવી દિશા આપે છે. વડાપ્રધાનની આ અપીલથી એ સ્પષ્ટ થાય છે કે કુદરતી ખેતી એ માત્ર એક પદ્ધતિ નથી, પરંતુ તે ભારતના ભવિષ્યને સુરક્ષિત કરવાનો એક માર્ગ છે. ગુજરાતના ભરવાડ સમુદાય અને ખેડૂતો હવે આ દિશામાં આગળ વધીને વિકસિત ભારતના સ્વપ્નને સાકાર કરવામાં મહત્વની ભૂમિકા ભજવશે.