ગર્ભાવસ્થામાં મગજમાં થતા ફેરફારો પોસ્ટપાર્ટમ ડિપ્રેશનનું કારણ બની શકે છે, નવા અભ્યાસથી જાણકારી

ગર્ભાવસ્થા એ સ્ત્રીના જીવનમાં એક મહત્વપૂર્ણ અને પરિવર્તનભર્યો સમય છે. આ સમયગાળા દરમિયાન મગજમાં થતા ફેરફારો પોસ્ટપાર્ટમ ડિપ્રેશન (બાળક જન્મ પછીનું ડિપ્રેશન) સાથે સંકળાયેલા હોઈ શકે છે, એવું નવા અભ્યાસથી સામે આવ્યું છે.

આ અભ્યાસમાં જાણવા મળ્યું છે કે ગર્ભાવસ્થા દરમિયાન મગજના હિપ્પોકેમ્પસ અને એમિગ્ડાલા ભાગમાં થતા ફેરફારો પોસ્ટપાર્ટમ ડિપ્રેશનના લક્ષણો સાથે સંકળાયેલા છે. આ શોધથી ભવિષ્યમાં પોસ્ટપાર્ટમ ડિપ્રેશનની સમયસર ઓળખ અને સારવાર માટે નવા માર્ગો ખૂલી શકે છે.

પોસ્ટપાર્ટમ ડિપ્રેશન: એક સંકટ

પોસ્ટપાર્ટમ ડિપ્રેશન એ એક ગંભીર માનસિક સ્થિતિ છે જે દર સાતમાંથી એક સ્ત્રીને બાળકના જન્મ પછી અસર કરે છે. આ સ્થિતિમાં સ્ત્રીઓ ઉદાસીનતા, ચિડચિડાપણું, થાક અને બાળક સાથે જોડાણ સ્થાપિત કરવામાં મુશ્કેલી જેવા લક્ષણો અનુભવે છે. છતાં, આ સ્થિતિના કારણો અને મગજ પર તેની અસરો વિશે હજુ પૂરતી માહિતી ઉપલબ્ધ નથી. નવા અભ્યાસથી આ દિશામાં નવી જાણકારી મળી છે.

અભ્યાસની મુખ્ય શોધ

નવા અભ્યાસમાં જાણવા મળ્યું છે કે ગર્ભાવસ્થા દરમિયાન મગજના બે મહત્વપૂર્ણ ભાગો – એમિગ્ડાલા અને હિપ્પોકેમ્પસ – માં ફેરફારો થાય છે. આ ભાગો ભાવનાઓ, ડર અને યાદશક્તિને નિયંત્રિત કરવામાં મહત્વપૂર્ણ ભૂમિકા ભજવે છે.

1. એમિગ્ડાલામાં ફેરફાર: જે સ્ત્રીઓમાં પોસ્ટપાર્ટમ ડિપ્રેશનના લક્ષણો જોવા મળ્યા, તેમના એમિગ્ડાલાનું કદ વધી ગયું હતું.
2. હિપ્પોકેમ્પસમાં ફેરફાર: જે સ્ત્રીઓએ બાળકના જન્મને તણાવપૂર્ણ અનુભવ્યો, તેમના હિપ્પોકેમ્પસનું કદ વધી ગયું હતું.

આ શોધથી સ્પષ્ટ થાય છે કે ગર્ભાવસ્થા દરમિયાન મગજમાં થતા ફેરફારો પોસ્ટપાર્ટમ ડિપ્રેશન સાથે સીધો સંબંધ ધરાવે છે.

અભ્યાસની રીત અને પદ્ધતિ

આ અભ્યાસ મેડ્રિડ, સ્પેનમાં આવેલ ગ્રેગોરિયો મરાનોન હેલ્થ રિસર્ચ ઇન્સ્ટિટ્યૂટ દ્વારા કરવામાં આવ્યો હતો. અભ્યાસમાં 88 ગર્ભવતી સ્ત્રીઓ અને 30 બિન-ગર્ભવતી સ્ત્રીઓ (નિયંત્રણ જૂથ) નો સમાવેશ કરવામાં આવ્યો હતો. ગર્ભવતી સ્ત્રીઓના મગજનું સ્કેન ગર્ભાવસ્થાના ત્રીજા ત્રિમાસિક દરમિયાન અને બાળકના જન્મ પછી લગભગ એક મહિનાની અંદર કરવામાં આવ્યું હતું.

અભ્યાસમાં જોવા મળ્યું કે બાળકના જન્મ પછી 15 સ્ત્રીઓમાં મધ્યમ સ્તરના ડિપ્રેશનના લક્ષણો જોવા મળ્યા, જ્યારે 13 સ્ત્રીઓમાં ગંભીર લક્ષણો જોવા મળ્યા, જેમને તાત્કાલિક દવાખાતરની જરૂર હતી.

તણાવપૂર્ણ જન્મ અનુભવ અને મગજ પર અસર

અભ્યાસમાં એ પણ જાણવા મળ્યું કે જે સ્ત્રીઓએ બાળકના જન્મને તણાવપૂર્ણ અનુભવ્યો, તેમના મગજમાં વધુ ફેરફારો જોવા મળ્યા. આ તણાવ હોસ્પિટલ સ્ટાફની અસભ્ય વર્તણૂક અથવા અન્ય બાહ્ય કારણોને લીધે પણ થઈ શકે છે. અભ્યાસના વર્ષોમાં જણાવ્યું હતું કે “નકારાત્મક જન્મ અનુભવ ડિપ્રેશન સ્કોરમાં વધારો સાથે સંકળાયેલો છે.”

ભવિષ્યમાં સંશોધનની દિશા

આ અભ્યાસ પોસ્ટપાર્ટમ ડિપ્રેશનના કારણો અને મગજ પર તેની અસરોને સમજવામાં મહત્વપૂર્ણ યોગદાન આપે છે. ભવિષ્યમાં આ શોધથી પોસ્ટપાર્ટમ ડિપ્રેશનની સમયસર ઓળખ અને સારવાર માટે નવા માર્ગો ખૂલી શકે છે.

ડૉ. શીલા શણમુગન, જે યુનિવર્સિટી ઓફ પેન્સિલવેનિયામાં સહાયક પ્રોફેસર છે, તેમણે કહ્યું, “આ અભ્યાસ એ પ્રથમ પગલું છે જે ગર્ભાવસ્થા દરમિયાન મગજમાં થતા ફેરફારો અને પોસ્ટપાર્ટમ ડિપ્રેશન વચ્ચેનો સંબંધ સ્પષ્ટ કરે છે. આ શોધથી ભવિષ્યમાં સારવારના નવા માર્ગો ખૂલી શકે છે.”